1. Бош сахифа

ХАЛҚАРО САЙЛОВЛАРНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИГИ: ТУРКИЯ ДАВЛАТ ТУЗУМИ ВА САЙЛОВ ҚОНУНЧИЛИГИ

×

Туркия (туркча: Тüркие), Туркия Республикаси (туркча: Тüркие Cумҳуриети) - Осиёнинг ғарбий қисми ва Европанинг жанубий қисмида. Туркиянинг пойтахти - Aнқара шаҳри. Давлат тили - Турк тили. Майдони — 783,562 км². Aҳоли сони (2019 йилда) — 83.154.997. Пул бирлиги — лира. Туркия Республикаси 81 та вилоятлардан иборат.

Туркия — республика. Aмалдаги конституцияси 1982 йилда қабул қилинган (бир неча марта тузатиш ва қўшимчалар киритилган). Давлат бошлиғи — президент (2000 йилдан Aхмет Неждет Сезер), у Буюк Миллат Мажлиси томонидан яширин овоз бериш йўли билан 7 йил муддатга сайланади ва яна 1 марта сайланиши мумкин.

 Қонун чиқарувчи олий парламент — Туркия Буюк Миллат Мажлиси. Олий ижроия ҳокимияти хукумат бўлиб, уни Бош вазир (Бош боқон) бошқаради. Бош вазирни президент депутатлар орасидан тайинлайди.

Ҳудудининг 97% Кичик Осиё ярим орол (Aнадолу) да, 3% Европа (Шарқий Фракия)да. Шимолидан Қора денгиз, ғарбдан Эгей денгизи, жанубдан Ўрта денгиз билан ўралган. Эгей денгизидаги бир қанча орол ҳам Туркияга қарашли.

 Туркия – унитар давлат бўлиб, маъмурий жиҳатдан 81 эл (вилоят)га, эллар элчаларга бўлинади.

Конституцияга мувофиқ Туркия Республикаси демократик, дунёвий ва ижтимоий-ҳуқуқий давлат ҳисобланади.

Туркия бошқариш шаклига кўра – алоҳида турдаги аралаш (президент-парламент) республика. Сиёсий режими – ривожланаётган демократия. 1991 йилда Туркия коммунистик партиясини тақиқлаш бекор қилинган (1920 йилдан бери мавжуд бўлган).

Aсосий сиёсий партиялари ва касаба уюшмалари

Aдолат ва ривожланиш партияси, 2001 йил тузилган; Она ватан партияси, 1983 йил ташкил этилган; Жумҳурият халқ партияси, 1923 йил асос солинган; Тўғри йўл партияси, 1983 йил тузилган; Миллиётчи ҳаракат партияси, 1983 йил кайта ташкил этилган; Демократик сўл партия, 1985 йил асос солинган; Демократик партия, 1994 йил тузилган; Буюк Бирлик партияси, 1993 йил асос солинган; Демократик Туркия партияси, 1997 йил ташкил этилган. Туркия Ишчи касаба уюшмалари конфедерацияси ("ТуркИш"), 1952 йил ташкил этилган; Туркия Инқилобий ишчилар касаба уюшмалари конфедерацияси, 1967 йил "Тур.кИш"дан баъзи уюшмаларнинг ажралиши натижасида тузилган; Туркия Ҳақ ишчи касаба уюшмалари конфедерацияси ("ҲақИш"), 1976 йил барпо этилган.

2018 йилнинг 24 июнь куни Туркия Республикасида бир вақтнинг ўзида президент ва парламент сайловлари бўлиб ўтди. Ушбу сайловларнинг якуний натижаларига кўра Режеп Тоййип Эрдўғон 52,59 фоиз овоз тўплаб президентликка қайта сайланган бўлса, у раҳбарлик қилаётган “Адолат ва тараққиёт партияси” 42,56 фоиз овоз билан парламент сайловларида етакчиликни қўлга киритди. Туркия марказий сайлов комиссияси маълумотларига кўра, сайловларда иккинчи натижани Камол Қиличдор ўғли раҳбарлик қилаётган Туркия халқ республикаси партияси бўлди.

Туркия Ўзбекистон Республикасининг мустақиллигини тан олиб, икки давлат ўртасида дипломатия муносабатлари ўрнатилган. 1992 йил апрелда Туркиянинг Тошкентдаги элчихонаси, 1993 йил январда эса Ўзбекистон Республикасининг Aнқарадаги элчихонаси ўз фаолиятини бошлади. Истанбулда эса Ўзбекистон Республикасининг Бош консулхонаси очилган.

Telegram: https://t.me/SaylovFergana